गीत लेख्नुको आनन्द वा गीत सुन्नुको आनन्दको मात्र कुरा गरियो । अब गीत लेख्नुको पीडा पनि कोट्याँउछु है !
निकै वर्ष अघि विराटनगरको एकजना साहित्यकारले मसित एउटा गीत मागे— कुनै एक बालकलाकारको एल्बम निर्माणको लागि । मैले द्वन्दकालीन अवस्थामा बालबालिकाहरूद्वारा विद्यालयलाई शान्तिक्षेत्र बनाइयोस्, कृपया खेलमैदान परेडमैदान नबनाइओस् भन्ने आव्हान भएको बालगीत उनलाई दिएँ ।
केही वर्ष अघि एक बालकलाकारको एल्बम इटहरीमा विमोचन भएको समाचार सुनें । जसले अघि मलाई गीत मागेका थिए गीतकारहरु मध्ये उनको नाम सुनें तर मेरो आएन अर्थात् त्यस एल्बममा मेरो बालगीत परेन । विस्तारै त्यो कुरा मैले थाहा पाएँ तर मैले उनलाई सोधिन— मेरो बालगीत एल्बममा प¥यो, परेन वा किन परेन भनेर । उनले पनि बालगीत एल्बममा परे नपरेको जानकारी मलाई दिन आवश्यक सम्झेनन् । सबै कुरा मैले मनैमा राखें यतिञ्जेल ।
एकदिन इटहरीको रिभ्स डिजिटल स्टूडियोमा कुनै गीत रेकर्डिङको सिलसिलामा पुगें । रेकर्डिस्ट धिरज श्रेष्ठले मलाई भन्नुभो— “खै सरको हो कि कस्को हो एउटा गीतको डमी मसित त्यसै अलपत्र परेको छ ।” मैले “खै सुनौं त !” भनें । कम्प्युटरमा रहेको डमी मेरै बालगीतको डमी रहेछ । संगीतकार भाई एकजना भुटानी शरणार्थी रहेछन् जो अहिले अमेरिका गइसकेछन् । कुनै दिन रेकर्ड गर्न परे तपाइसितै गराउँला भनेर मैले त्यो संगीतको डमी कपी गरिदिन उनलाई अनुरोध गरें र त्यो डमी हात पारें । जुन गीत र संगीत अहिले मसित सुरक्षित छ ।
आज विहान अचानक मणिकमल क्षेत्री दाईले फोन गर्नुभयो । मैले हिजो भेटमा ‘सहिदलाई सलाम’ पुस्तक वहाँलाई उपहारस्वरुप दिएको थिएँ । त्यसको कुनै गीतमा संगीत गर्नलाई अनुरोध गरेको थिएन । मैले हिजो यत्ति चाहिँ भनेको थिएँ— “दाईसित सांगीतिक सहयात्रा गर्ने इच्छा छ” यसो भन्दा वहाँ अत्यन्तै सकारात्मक र उत्साही देखिनु भएको थियो । आज विहान एक्कासी मसंग वहाँले त्यस गीतसंग्रह भित्रका बालगीतलाई संगीत गर्ने अनुमति मसित माग्नु भयो । मैले वहाँलाई तत्काल सहर्ष अनुमति र शुभकामना दिएँ ।
मैले लेखेका धेरै गीतको भीडबाट मलाई एउटा गीतले घरिघरि घोच्छ । गीतको स्थायी दुई हरफ दोहो¥याउँदा मलाई सारै आनन्द आउँछ । सोच्दा कताकता लाग्छ यो मेरो मात्र हैन म जस्ता धेरैको आत्मा हो यो गीतको बोल । वास्तवमा गीत सामान्य छ तर मेरो लागि विशेष छ । गीतबारे अलिकति छनक मैले फेसबुकमा दिएक छु । यसलाई अझै केही समय म मेरै कम्प्यूटरमा मात्र सीमित राख्न चाहन्छु । यसका साथै आजकल म यो गीतको संगीत गर्ने भरपर्दो संगीतकार र मेरो मन छुने संगीतको खोजीमा छु ।
यद्यपि मलाई धेरैले गीत माग्छन् तर म माग्ने वित्तिकै गीत दिन उत्ति हतार गर्दिन । हुन त रहर हुँदाहुँदै पनि सन्तानस्वरुप मेरो छोरी भएनन् । छोरी हुँदाको आनन्द र छोरी हुर्कदा वा परायघर दिंदाको पीडा प्रत्यक्षरूपमा मलाई अनुभूति छैन । तापनि मेरो गीतरचना कसैलाई दिंदा आफ्नो सन्तान अर्थात् छोरी नै कसैलाई दिए जस्तो लाग्छ । र चिन्ता अनि कौतुहल दुवै जाग्छ कतै छोरीलाई उचित स्याहार, माया र इज्जत मिल्ने हो कि होइन भनेर । जसरी मेरो एउटा बालगीतले कुनै स्टूडियोमा डम्पिङ भएर बस्नु परेको थियो त्यस्तो नियति मेरा अन्य गीतरचनाले भोग्न नपरोस् ।
(बैसाख १०, २०६९ विराटनगर)
गीत लेख्नुको आनन्द वा गीत सुन्नुको आनन्दको मात्र कुरा गरियो । अब गीत लेख्नुको पीडा पनि कोट्याँउछु है !
निकै वर्ष अघि विराटनगरको एकजना साहित्यकारले मसित एउटा गीत मागे— कुनै एक बालकलाकारको एल्बम निर्माणको लागि । मैले द्वन्दकालीन अवस्थामा बालबालिकाहरूद्वारा विद्यालयलाई शान्तिक्षेत्र बनाइयोस्, कृपया खेलमैदान परेडमैदान नबनाइओस् भन्ने आव्हान भएको बालगीत उनलाई दिएँ ।
केही वर्ष अघि एक बालकलाकारको एल्बम इटहरीमा विमोचन भएको समाचार सुनें । जसले अघि मलाई गीत मागेका थिए गीतकारहरु मध्ये उनको नाम सुनें तर मेरो आएन अर्थात् त्यस एल्बममा मेरो बालगीत परेन । विस्तारै त्यो कुरा मैले थाहा पाएँ तर मैले उनलाई सोधिन— मेरो बालगीत एल्बममा प¥यो, परेन वा किन परेन भनेर । उनले पनि बालगीत एल्बममा परे नपरेको जानकारी मलाई दिन आवश्यक सम्झेनन् । सबै कुरा मैले मनैमा राखें यतिञ्जेल ।
एकदिन इटहरीको रिभ्स डिजिटल स्टूडियोमा कुनै गीत रेकर्डिङको सिलसिलामा पुगें । रेकर्डिस्ट धिरज श्रेष्ठले मलाई भन्नुभो— “खै सरको हो कि कस्को हो एउटा गीतको डमी मसित त्यसै अलपत्र परेको छ ।” मैले “खै सुनौं त !” भनें । कम्प्युटरमा रहेको डमी मेरै बालगीतको डमी रहेछ । संगीतकार भाई एकजना भुटानी शरणार्थी रहेछन् जो अहिले अमेरिका गइसकेछन् । कुनै दिन रेकर्ड गर्न परे तपाइसितै गराउँला भनेर मैले त्यो संगीतको डमी कपी गरिदिन उनलाई अनुरोध गरें र त्यो डमी हात पारें । जुन गीत र संगीत अहिले मसित सुरक्षित छ ।
आज विहान अचानक मणिकमल क्षेत्री दाईले फोन गर्नुभयो । मैले हिजो भेटमा ‘सहिदलाई सलाम’ पुस्तक वहाँलाई उपहारस्वरुप दिएको थिएँ । त्यसको कुनै गीतमा संगीत गर्नलाई अनुरोध गरेको थिएन । मैले हिजो यत्ति चाहिँ भनेको थिएँ— “दाईसित सांगीतिक सहयात्रा गर्ने इच्छा छ” यसो भन्दा वहाँ अत्यन्तै सकारात्मक र उत्साही देखिनु भएको थियो । आज विहान एक्कासी मसंग वहाँले त्यस गीतसंग्रह भित्रका बालगीतलाई संगीत गर्ने अनुमति मसित माग्नु भयो । मैले वहाँलाई तत्काल सहर्ष अनुमति र शुभकामना दिएँ ।
मैले लेखेका धेरै गीतको भीडबाट मलाई एउटा गीतले घरिघरि घोच्छ । गीतको स्थायी दुई हरफ दोहो¥याउँदा मलाई सारै आनन्द आउँछ । सोच्दा कताकता लाग्छ यो मेरो मात्र हैन म जस्ता धेरैको आत्मा हो यो गीतको बोल । वास्तवमा गीत सामान्य छ तर मेरो लागि विशेष छ । गीतबारे अलिकति छनक मैले फेसबुकमा दिएक छु । यसलाई अझै केही समय म मेरै कम्प्यूटरमा मात्र सीमित राख्न चाहन्छु । यसका साथै आजकल म यो गीतको संगीत गर्ने भरपर्दो संगीतकार र मेरो मन छुने संगीतको खोजीमा छु ।
यद्यपि मलाई धेरैले गीत माग्छन् तर म माग्ने वित्तिकै गीत दिन उत्ति हतार गर्दिन । हुन त रहर हुँदाहुँदै पनि सन्तानस्वरुप मेरो छोरी भएनन् । छोरी हुँदाको आनन्द र छोरी हुर्कदा वा परायघर दिंदाको पीडा प्रत्यक्षरूपमा मलाई अनुभूति छैन । तापनि मेरो गीतरचना कसैलाई दिंदा आफ्नो सन्तान अर्थात् छोरी नै कसैलाई दिए जस्तो लाग्छ । र चिन्ता अनि कौतुहल दुवै जाग्छ कतै छोरीलाई उचित स्याहार, माया र इज्जत मिल्ने हो कि होइन भनेर । जसरी मेरो एउटा बालगीतले कुनै स्टूडियोमा डम्पिङ भएर बस्नु परेको थियो त्यस्तो नियति मेरा अन्य गीतरचनाले भोग्न नपरोस् ।
(बैसाख १०, २०६९ विराटनगर)
Dr. Nawa Raj
Dr. Nawa Raj Subba is a public health specialist who has more than three and a half decades of experience working in public healthcare management at the Ministry of Health and Population in Nepal. In the spirit of public-private partnerships to expand access to health care in rural communities in Eastern Nepal, he played a vital role in leading operational research. He has also independently researched public health and intercultural psychology in Nepal. He published his works in books and journals. Nepali literature, culture, and music recognized him as an author. He has written artistic and cultural texts and CDs. His work has been acknowledged and appreciated by civil society, the government of Nepal, and abroad. He is now involved in Public Health and Intercultural Psychology studies in Nepal.