मैले
यति कुरुप आकाश
आजसम्म देखेकै थिएन ।
आज म माथिको
आकाशमा घाम छैन
जून छैन, तारा छैन
आकाशमा हावा छैन आज
वर्षा गराउने एक टुक्रा बादल छैन
उडिरहेका छैनन् आज आकाशमा चरा
परेवा, ढुकुर, जुरेली, भँगेरा, मौरी
पुतली या कुनै सुगन्ध छैनन्
आकाशमा त आज
बारुदको मुस्लो उडिरहेको छ
बेला बेला मेघले झैं
छातीमैं बमको चट्याङ हानेर
बमवर्षक बिमानहरु
लस्करै उत्तरदक्षिण उडिरहेछन्
यो निर्मल आकाशमा
मैले यत्ति कुरुप दृष्य
कहिल्यै सोचेकै थिइन ।
घरघरमा अगेनामा
शत्रुता बलिरहेको छ
गुनको नून बिर्सेर अर्थात्
आगो पैंचो ल्याउने लैजाने
छिमेकी बीचमा अनि
एउटै कुवाको एउटै धाराको
पानी खाने गाउँलेबीचमा
आज कुनै बेइमानले
विष घोलिदिएको छ
नयाँ चश्मा भिराइ दिएको छ
अनुहार नमिलेको निहँुमा
भाषा नमिलेको निहुँमा
भेष फरक भएको निहँुमा शत्रुता र
एक अर्कामा बद्लाभाव जन्मेको छ
यति स्वच्छ आकाशको प्रकाश
आज यति भद्दा अनि कुरुप होला भनेर
मैले जिन्दगीमा कहिल्यै सोचेको थिएन ।
नदेख्नु पर्ने कुरा देख्नलाई नै सायद
पाएका हौंला हामीले यी दुईदुई आँखा
हाम्रा बुद्धका आँखा थिए ती त खोसिए
हाम्रो प्यारो अस्मिता थियो त्यो पनि लुटियो
यस्तो लाग्छ, एउटी गरिव कोखमा जन्मेकी
कुनै अभागी युवतिको वैंश जस्तो रहेछ हाम्रो रहर
जो कुनै पनि बेला ठूलाठालूबाटै बलत्कृत हुन्छिन्
अबैध सन्तानहरू जन्मन्छन्
तर कुनै पिता देखिने छैनन्
कानूनले दिएको पिता बिनाको नागरिकताको
प्रमाणपत्र हुनेछन् हाम्रा हात हातमा
अभागी निर्मलाको आकासमा
कहिल्यै सहनाईको धून नबज्दै
एकदिन उनी बूढीआमा हुनेछिन् ।
निर्मला !
तिम्रो निधारमा
तिम्रो सिउँदोमा
तिम्रो आकाशमा
अर्थात् तिम्रो भाग्य
यति अभागी होला
यति कुरुप होला भनेर
रामाराम मैले सय मनमा
एक मन पनि सोचेको थिएन ।
भाद्र ९, २०६९ विराटनगर नेपाल ।
मैले
यति कुरुप आकाश
आजसम्म देखेकै थिएन ।
आज म माथिको
आकाशमा घाम छैन
जून छैन, तारा छैन
आकाशमा हावा छैन आज
वर्षा गराउने एक टुक्रा बादल छैन
उडिरहेका छैनन् आज आकाशमा चरा
परेवा, ढुकुर, जुरेली, भँगेरा, मौरी
पुतली या कुनै सुगन्ध छैनन्
आकाशमा त आज
बारुदको मुस्लो उडिरहेको छ
बेला बेला मेघले झैं
छातीमैं बमको चट्याङ हानेर
बमवर्षक बिमानहरु
लस्करै उत्तरदक्षिण उडिरहेछन्
यो निर्मल आकाशमा
मैले यत्ति कुरुप दृष्य
कहिल्यै सोचेकै थिइन ।
घरघरमा अगेनामा
शत्रुता बलिरहेको छ
गुनको नून बिर्सेर अर्थात्
आगो पैंचो ल्याउने लैजाने
छिमेकी बीचमा अनि
एउटै कुवाको एउटै धाराको
पानी खाने गाउँलेबीचमा
आज कुनै बेइमानले
विष घोलिदिएको छ
नयाँ चश्मा भिराइ दिएको छ
अनुहार नमिलेको निहँुमा
भाषा नमिलेको निहुँमा
भेष फरक भएको निहँुमा शत्रुता र
एक अर्कामा बद्लाभाव जन्मेको छ
यति स्वच्छ आकाशको प्रकाश
आज यति भद्दा अनि कुरुप होला भनेर
मैले जिन्दगीमा कहिल्यै सोचेको थिएन ।
नदेख्नु पर्ने कुरा देख्नलाई नै सायद
पाएका हौंला हामीले यी दुईदुई आँखा
हाम्रा बुद्धका आँखा थिए ती त खोसिए
हाम्रो प्यारो अस्मिता थियो त्यो पनि लुटियो
यस्तो लाग्छ, एउटी गरिव कोखमा जन्मेकी
कुनै अभागी युवतिको वैंश जस्तो रहेछ हाम्रो रहर
जो कुनै पनि बेला ठूलाठालूबाटै बलत्कृत हुन्छिन्
अबैध सन्तानहरू जन्मन्छन्
तर कुनै पिता देखिने छैनन्
कानूनले दिएको पिता बिनाको नागरिकताको
प्रमाणपत्र हुनेछन् हाम्रा हात हातमा
अभागी निर्मलाको आकासमा
कहिल्यै सहनाईको धून नबज्दै
एकदिन उनी बूढीआमा हुनेछिन् ।
निर्मला !
तिम्रो निधारमा
तिम्रो सिउँदोमा
तिम्रो आकाशमा
अर्थात् तिम्रो भाग्य
यति अभागी होला
यति कुरुप होला भनेर
रामाराम मैले सय मनमा
एक मन पनि सोचेको थिएन ।
भाद्र ९, २०६९ विराटनगर नेपाल ।
Dr. Nawa Raj
Dr. Nawa Raj Subba is a public health specialist who has more than three and a half decades of experience working in public healthcare management at the Ministry of Health and Population in Nepal. In the spirit of public-private partnerships to expand access to health care in rural communities in Eastern Nepal, he played a vital role in leading operational research. He has also independently researched public health and intercultural psychology in Nepal. He published his works in books and journals. Nepali literature, culture, and music recognized him as an author. He has written artistic and cultural texts and CDs. His work has been acknowledged and appreciated by civil society, the government of Nepal, and abroad. He is now involved in Public Health and Intercultural Psychology studies in Nepal.