एउटा गीतकार हुनुको पीडा र सुख पनि बेग्लै भएको छ मलाई । आफ्ना केही गीत अरुका स्वरमा तथा अरुका संगीतमा पहिलो पटक सुन्दा म रोएको छु । त्यसबेला मलाई भक्कानिएर रुन मन लाग्छ । तर लाज लाग्छ आफूलाई नियन्त्रित गर्न हम्मे पर्छ, र एकान्तमा छेलिएर म रुमालले आँशु पुच्छु, बाथरुममा पसेर मुख, आँखा धोएर वेदनालाई पखाल्ने गर्दछु । मलाई लाग्छ मेरो गीतले सायद मलाई नै सबैभन्दा बढी पीडा र सुख पनि दिन्छ होला र नै यति निचोर्छ मेरो मुटुलाई ।
आज स्टूडियोमा एकजना प्रतिभाशाली किशोर गायक डि.बी. राईको स्वरमा मेरो गीत रचना रेकर्ड भइरहेको छ । हाल विछोडिएका एकजना मेरा मित्र प्रेम भट्टचन जसले ३३ वर्ष अघि गरेको संगीतमा आज गीत रेकर्ड भइरहेकोले म भावुक भएको छु । धीरज श्रेष्ठले संगीत संयोजन गरेका छन् । स्टूडियोमा रेकर्डिष्ट धीरजजीले जव सकियो भने तब म झल्यास्स भएँ । म गीत, संगीत र स्वरमा डुबेर कता कता पुगेछु । त्यसबेला मैले मेरो किशोरावस्था सम्झिएँ जुनबेलामा मैले यो गीत रचना गरेको थिए र रेडियो नेपालको आधुनिक गीत प्रतियोगितामा वि.स. २०३५/३६ सालतिर गाएको थिएँ, त्यो दृष्य मेरो मानसपटलमा आएछ । म पनि त्यसबेला अहिलेका किशोर गायक डि.बी. राई जस्तै किशोर थिएँ । उनको सुमधुर स्वरमा जब मैले गीत सुनें तब मलाई मलाई गीत रचना गर्दा बखतको सम्झना र भावना आलो भएर आयो र म आज फेरि रोएँ ।
यसरी भावुक बनाउने अर्को कारण थियो, प्रतिभाशाली डिबी राईको नियति । कति मीठो स्वर छ, गायकी पनि उस्तै राम्रो छ यस्ता कलाकारलाई यो देशमा नेपाली संगीतलाई आवश्यकता छ तर उनको नियतिले अब उनलाई स्वदेशबाट अनि सायद संगीतबाट पनि टाढा पार्दैछ । सुरुमा स्टूडियोमा छिर्ने वित्तिकै मैले सोधें— “के छ डि.बी. भाई ?” उनले जवाफ दिए “सर म जनवरी महिनातिर कोरिया जान्छुहोला ।” मैले थप सवाल सोध्न उचित पनि ठानिन । यो देशमा युवालाई रोजगार दिने वातावरण नै छैन । आफ्नो भाग्य विदेशमा खोज्नु पर्ने नेपालीको नियति जगजाहेर छ । त्यसैले मैले यत्ति भने “भाई जहाँ रहे पनि रियाज गर्न नछाड्नु है ।” उनी खिसिक्क हाँसे ।
गीत रेकर्ड भइरहेको बेला कन्ट्रोल रुममा म उनको आवाज र गीतमा जब जब डुबें तब मैले आफूलाई उनको उमेरमा पुर्याएँछु । किशोरावस्थामा मैले पनि डि.बी.राई जस्तै संगीतमा पनि केही गरौं भनेर गायन सिकें संगीत सिकें र केही अभ्यास पनि गरें तर जब जागिरमा लागें यी सबै लुकेको रहर बनेर आफूमै सीमित रहे । कति लामो कालखण्ड पर्खे पछि मात्र गीतसंगीतमा फर्कन सकें म । यसरी फर्कन मलाई करिव तीनदशक जति लाग्यो । बा ! यिनको पनि नियति कतै मेरो जस्तो पो हुने हो कि भनेर मलाई सारै चिन्ता लाग्यो ।
म प्रतिभा चिन्न सक्ने तर केही गर्न नसक्ने लाचार रहेछु । जेहोस् अतीत ब्यँझाउने गीतको गहिराईभित्र पात्रहरू उनै गायक डि.बी. राई, संगीतकार प्रेम भट्टचन र रचनाकार म थियौं । यसरी कल्पनाको आकासमा डुल्दाडुल्दै जब गीत सकियो मलाई मीठो सपना बीचैमा टुटेको जस्तै नमीठो लाग्यो । खै कतिखेर आँखा भिजिसकेछन्, गला अबरुद्ध भैसकेछ मेरो । यसरी धेरै पछि फेरि म आफ्नै गीतमा रोएँ । …
गुलाफको थूँगाभित्र मायालुको वास्ना पाउँछु
उड्ने मेरो मनभित्र तिम्रो मात्र सपना देख्छु ।
सुकेका यी ओठहरु गीत गाइ रुझुँ भन्छ
चञ्चले यी आँखाहरु कतै पुगी अल्झुँ भन्छ ।
साँचेको छु मुटुभित्र आइ यहाँ बस्ने गर
सपनीमा आउने माया विपनीमा आउने गर ।
शब्द रचना : नवराज सुब्बा (रचनाकाल २०३५ साल, जुनबेला गीतकारको उमेर १७ वर्ष) संगीत : प्रेम भट्टचन, स्वर : डि.बी. राई, (गीतकार स्वयम्को स्वरमा पनि यसअघि गीत रेकर्ड भैसकेको छ)
एउटा गीतकार हुनुको पीडा र सुख पनि बेग्लै भएको छ मलाई । आफ्ना केही गीत अरुका स्वरमा तथा अरुका संगीतमा पहिलो पटक सुन्दा म रोएको छु । त्यसबेला मलाई भक्कानिएर रुन मन लाग्छ । तर लाज लाग्छ आफूलाई नियन्त्रित गर्न हम्मे पर्छ, र एकान्तमा छेलिएर म रुमालले आँशु पुच्छु, बाथरुममा पसेर मुख, आँखा धोएर वेदनालाई पखाल्ने गर्दछु । मलाई लाग्छ मेरो गीतले सायद मलाई नै सबैभन्दा बढी पीडा र सुख पनि दिन्छ होला र नै यति निचोर्छ मेरो मुटुलाई ।
आज स्टूडियोमा एकजना प्रतिभाशाली किशोर गायक डि.बी. राईको स्वरमा मेरो गीत रचना रेकर्ड भइरहेको छ । हाल विछोडिएका एकजना मेरा मित्र प्रेम भट्टचन जसले ३३ वर्ष अघि गरेको संगीतमा आज गीत रेकर्ड भइरहेकोले म भावुक भएको छु । धीरज श्रेष्ठले संगीत संयोजन गरेका छन् । स्टूडियोमा रेकर्डिष्ट धीरजजीले जव सकियो भने तब म झल्यास्स भएँ । म गीत, संगीत र स्वरमा डुबेर कता कता पुगेछु । त्यसबेला मैले मेरो किशोरावस्था सम्झिएँ जुनबेलामा मैले यो गीत रचना गरेको थिए र रेडियो नेपालको आधुनिक गीत प्रतियोगितामा वि.स. २०३५/३६ सालतिर गाएको थिएँ, त्यो दृष्य मेरो मानसपटलमा आएछ । म पनि त्यसबेला अहिलेका किशोर गायक डि.बी. राई जस्तै किशोर थिएँ । उनको सुमधुर स्वरमा जब मैले गीत सुनें तब मलाई मलाई गीत रचना गर्दा बखतको सम्झना र भावना आलो भएर आयो र म आज फेरि रोएँ ।
यसरी भावुक बनाउने अर्को कारण थियो, प्रतिभाशाली डिबी राईको नियति । कति मीठो स्वर छ, गायकी पनि उस्तै राम्रो छ यस्ता कलाकारलाई यो देशमा नेपाली संगीतलाई आवश्यकता छ तर उनको नियतिले अब उनलाई स्वदेशबाट अनि सायद संगीतबाट पनि टाढा पार्दैछ । सुरुमा स्टूडियोमा छिर्ने वित्तिकै मैले सोधें— “के छ डि.बी. भाई ?” उनले जवाफ दिए “सर म जनवरी महिनातिर कोरिया जान्छुहोला ।” मैले थप सवाल सोध्न उचित पनि ठानिन । यो देशमा युवालाई रोजगार दिने वातावरण नै छैन । आफ्नो भाग्य विदेशमा खोज्नु पर्ने नेपालीको नियति जगजाहेर छ । त्यसैले मैले यत्ति भने “भाई जहाँ रहे पनि रियाज गर्न नछाड्नु है ।” उनी खिसिक्क हाँसे ।
गीत रेकर्ड भइरहेको बेला कन्ट्रोल रुममा म उनको आवाज र गीतमा जब जब डुबें तब मैले आफूलाई उनको उमेरमा पुर्याएँछु । किशोरावस्थामा मैले पनि डि.बी.राई जस्तै संगीतमा पनि केही गरौं भनेर गायन सिकें संगीत सिकें र केही अभ्यास पनि गरें तर जब जागिरमा लागें यी सबै लुकेको रहर बनेर आफूमै सीमित रहे । कति लामो कालखण्ड पर्खे पछि मात्र गीतसंगीतमा फर्कन सकें म । यसरी फर्कन मलाई करिव तीनदशक जति लाग्यो । बा ! यिनको पनि नियति कतै मेरो जस्तो पो हुने हो कि भनेर मलाई सारै चिन्ता लाग्यो ।
म प्रतिभा चिन्न सक्ने तर केही गर्न नसक्ने लाचार रहेछु । जेहोस् अतीत ब्यँझाउने गीतको गहिराईभित्र पात्रहरू उनै गायक डि.बी. राई, संगीतकार प्रेम भट्टचन र रचनाकार म थियौं । यसरी कल्पनाको आकासमा डुल्दाडुल्दै जब गीत सकियो मलाई मीठो सपना बीचैमा टुटेको जस्तै नमीठो लाग्यो । खै कतिखेर आँखा भिजिसकेछन्, गला अबरुद्ध भैसकेछ मेरो । यसरी धेरै पछि फेरि म आफ्नै गीतमा रोएँ । …
गुलाफको थूँगाभित्र मायालुको वास्ना पाउँछु
उड्ने मेरो मनभित्र तिम्रो मात्र सपना देख्छु ।
सुकेका यी ओठहरु गीत गाइ रुझुँ भन्छ
चञ्चले यी आँखाहरु कतै पुगी अल्झुँ भन्छ ।
साँचेको छु मुटुभित्र आइ यहाँ बस्ने गर
सपनीमा आउने माया विपनीमा आउने गर ।
शब्द रचना : नवराज सुब्बा (रचनाकाल २०३५ साल, जुनबेला गीतकारको उमेर १७ वर्ष) संगीत : प्रेम भट्टचन, स्वर : डि.बी. राई, (गीतकार स्वयम्को स्वरमा पनि यसअघि गीत रेकर्ड भैसकेको छ)
Dr. Nawa Raj
Dr. Nawa Raj Subba is a public health specialist who has more than three and a half decades of experience working in public healthcare management at the Ministry of Health and Population in Nepal. In the spirit of public-private partnerships to expand access to health care in rural communities in Eastern Nepal, he played a vital role in leading operational research. He has also independently researched public health and intercultural psychology in Nepal. He published his works in books and journals. Nepali literature, culture, and music recognized him as an author. He has written artistic and cultural texts and CDs. His work has been acknowledged and appreciated by civil society, the government of Nepal, and abroad. He is now involved in Public Health and Intercultural Psychology studies in Nepal.