Many people have got respect inside the life and even after death. The children who are born pay their father’s homage. But an ordinary Limbuni woman, and even a mother who today has no children in this material world, at least as far as I can recall, seems to have no human being. That is why, by going forward as a human being, I try to pay homage to her – by writing a memory.
There is hardly a person in the world of life who does not see the cloud of desperation. I still see black clouds in the sky occasionally. In the clouds that cover the horizon, I still see the silver circle on the horizon. I get the power to live by looking at it. General people, poets, artists whose works have always given me strength and inspiration in life. There are among those who shine like a silver lining on the horizon of my mind. My chest swells while listening to his thoughts, reading his compositions. My head is filled with tears gazing at his photographs. Dahal Yagnanidhi is an author who has made a place for himself in my heart.
Radio Nepal had some powerful and successful programs in the thirties. The first one ‘Event and Thinking’ (ghatana ra bichar) and the other ‘Literature Program.’ Dahal Yagnanidhi was running a program on the literature on Radio Nepal at that time. The audience was captivated by his presentation. We all talked of his new rhetorical style. There were a couple of explanations that made this happen. The first clarification of engagement was his Jadao Address. His sharp eloquence was the second reason. His strong voice and courage made radio listeners enthusiastic. I was a regular listener with an interest in these series. One day, I submitted a poem to the Radio Nepal literature program in 2038 VS. He recited my poem without a title and a name on Radio Nepal in a series. I was surprised at the point. Without writing it, I hastily sent in the title of the poem. I have recently published that poem with the topic “Offer to You” in my first anthology of poetry, “Life in My Dictionary.” Whatever I recall, today I enjoyed it. The poem was just like that.
चारदशक लामो सांगीतिक यात्रामा ६ एल्बम निकालेपछि मलाई केही समय सोच्न आत्मसमीक्षा, आत्ममूल्यांकन गर्न मन लाग्यो । चालीसवर्ष पछाडि फर्केर हेर्दा मैले मेरा सांगीतिक भावनालाई रचनाको रुपमा औंला भाँचेर गन्नुपर्दा ६ थान एल्बम् र तीन पुस्तकमा स्वरबद्ध तथा लिपिवद्ध गरेंछु । जीवन मेरो शब्दकोशमा कवितासंग्रह (२०६३), देशको माया देशभक्ति एल्बम (२०६३), सहिदलाई सलाम गीतसंग्रह (२०६७), लुकेको रहर गजल एल्बम (२०६७), अमूल्य जीवन आधुनिक गीत एल्बम् (२०६८), हामी पहिले नेपाली देशभक्ति गीत एल्बम्, हिमालैमा हिउँ लोकगीत एल्बम् (२०७०), बहारसंग आधुनिक गीत एल्बम् (२०७२) र मन र माटो गीतसंग्रह (२०७३) मा मेरा सांगीतिक सिर्जना पाठक वा श्रोतामा पस्केको छु ।
मैले करिव २०३० सालतिर पहिलो गीत कथेर सरमग सिक्दै संगीत क्षेत्रमा प्रवेश गर्दा यो क्षेत्र जति रोमाञ्चक लाग्दथ्यो फर्किहेर्दा त्यो सोचेजस्तो रहेन । आरम्भमा मेरो ठूलो लक्ष्य पनि थिएन केवल एकदिन म पनि रेडियोमा गीत गाउँछु भन्ने चाहनासम्म थियो । त्यो धोको मेरो पूरा भयो । अलि पछि पलाएको चाहना थियो केही सुन्दर सौगात गीतसंगीत जगतलाई दिने तर त्यो चाहना भने अझै पूरा गर्न सकिन ।
ताप्लेजुङ जस्तो दुर्गम जिल्लाबाट त्यसबेला काठमाडौं जानु चानचुने अवस्था थिएन । धेरै बाधा व्यवधान नाघेर घरपरिवारको ठूलो सपनाको भार बोकेर चिकित्साशास्त्र जस्तो कठिन विषय अध्ययन गर्न २०३४ सालमा म काठमाडौं गएको थिएँ । गीतसंगीतमा लाग्ने समय मसित थिएन । तापनि मनमा सल्केको सांगीतिक चाहनाको आगो निभाउन बेलाबेला रेडियो नेपालको प्राङ्गणमा प्रवेश गरें । २०३६ सालतिर रेडियो नेपालद्वारा आयोजित आधुनिक गीत प्रतियोगितामा भाग लिएँ आफ्नो शब्द रचना प्रेम भट्टचनको संगीतमा गाएँ ।
सीताकी हुँ म बहिनी
पार्वती मेरी साहिंली
विशाल हिमाल पिता मेरा
नेपाल मेरो माइती ।
(गणेशबहादुर राई)
आकर्षक बिम्ब, देशप्रेमयुक्त भावमा शुन्दर संगीत भरेर हामी विद्यार्थीहरुलाई गाउन सिकाउने आदरणीय गुरु गणेशबहादुर राई आज स्वयम् एउटा बिम्ब बन्नु भएको छ । एउटा आदर्श गुरु जसले जीवनको आरोहअवरोह, घातप्रतिघातको निसानी अचानो जस्तो जीवन जिउँदै केही आशा केही निराशा बोकेका एउटा सजीव बिम्ब हेडसर गणेशबहादुर राई जसको नाम लिंदा मात्र पनि हामी विद्यार्थीको मनमा एउटा हौसला उत्पन्न हुन्छ ।
बिक्रम सम्बतले त्यस्तै २०३०/३२ सालतिर नेपालको एक विकट उत्तरपूर्वी जिल्ला ताप्लेजुङको आठराई हाङपाङमा सरस्वती माद्यमिक विद्यालयमा त्यस्तै १२/१४ वर्षको नवराज सुब्बा नामको एउटा विद्यार्थी केटो ८/१० कक्षामा पढ्दथ्यो । हाइस्कुल छेउमै घर भएकाले गुरुहरुको संगतले होला हारमोनियम टयाँटयाँटुँटुँ गरेको देखेर सुनेर तथा गीत गाउन नाच्न फ¥याक फुरुक गरेको देखेर होला त्यसबेला विद्यालयका प्रधानाध्यापक गणेशबहादुर राई तथा संगीत शिक्षक बेनु चुँडालले यदाकदा उसलाई केही विद्यार्थीहरुका साथ अन्तिम घंटीमा गीत रिहर्सल गर्न अर्थात् गीत छान्न, गाउन, नाच्न अभ्यास गराउन भनी अर्हाउने गर्नु हुन्थ्यो ।